Parafia Św. Jerzego w Rydułtowach

Dwuramienny krzyż pokutny

Krzyż, znajdujący się w otoczeniu kościoła Świętego Jerzego w Rydułtowach jest cennym przykładem tzw. krzyża pokutnego. Krzyże takie były formą ekspiacji i zadośćuczynienia za popełnione morderstwo. Wznoszono je na miejscu zbrodni (później niektóre przenoszono na przykład na cmentarze lub do parków). Stawiano je ku pamięci i przestrodze dla potomnych, miały skłaniać do zadumy i modlitwy za ofiarę i zabójcę.

Były to rzeźby proste i surowe w formie, najczęściej wykonane z miejscowego surowca, na przykład z piaskowca, granitu lub bazaltu. Do XIV wieku pozbawione były rytów, z czasem pojawiły się przedstawienia narzędzi mordu (noży, sztyletów, wideł, toporów i tym podobne) oraz napisy informujące o okolicznościach zbrodni (czas, ofiara, sprawca).

Zwyczaj fundowania krzyży pokutnych przywędrował do Polski z zachodu Europy, gdzie funkcjonował najprawdopodobniej od XIII do połowy XIX wieku. Większość z nich nie zachowała się do naszych czasów, gdyż obiekty te często padały ofiarą działań wojennych, złodziei lub wandali. W Polsce przetrwało kilkaset takich obiektów, przede wszystkim na terenie województwa dolnośląskiego. Nieliczne zachowały się także w województwie śląskim.

Krzyż w Rydułtowach powstał w 1628 roku, jest jednym z najstarszych obiektów zabytkowych na terenie gminy. Jest wykonany z piaskowca w wymiarach 197 x 70 x 30 cm. W miejscu przecięcia się ramion można zauważyć dwie płaskorzeźby małych krzyży łacińskich. Na wyróżniającym się zabytku widnieją litery A.N.D.I.628.C.S.E.E.S.I.M.6.S.C.

Krzyż jest reprezentatywnym przykładem tego rodzaju przedstawień, zarówno pod względem surowości formy, jak zastosowanego materiału. Zachowanie i prawna ochrona krzyża ze względu na jego walory historyczne i artystyczne leży w interesie społeczeństwa i kultury regionu, jako świadectwa dziedzictwa kulturowego i tradycji religijnej Rydułtów. Krzyż Pokutny w Rydułtowach został wpisany do Rejestru Zabytków Ruchomych Województwa Śląskiego pod numerem B/215/11

Najbliższe miejscowości, w których można zobaczyć krzyże pokutne:

Rydułtowy (Radoszowy) – ul. Św. Jacka, Wodzisław Śl. – ul. Kubsza (w parku), ul. Radlińska 32, cmentarz w dzielnicy Jedłownik, Żory – stary cmentarz z XIX w., Syrynia – ul. Wodzisławska 22, Łaziska Rybnickie – w ogrodzeniu kościoła, Rogów – przed ogrodzeniem kościoła i przed cmentarzem, Olza – ul. Dworcowa 5, Lyski – ul. Bogunicka 1

Renowacji technicznej i estetycznej w 2013 roku dokonano przy współudziale finansowym Urzędu Miasta Rydułtowy, Śląskiego Urzędu Marszałkowskiego, Parafii p.w. Św. Jerzego w Rydułtowach.